Báo Chí Và Điều Kiện Để Báo Chí Được Phép Hoạt Động

Vania Van

Báo chí từ lâu đã là phương thức truyền thông phổ biến trên toàn thế giới.  Không ai có thể phủ nhận sức mạnh truyền thông của báo chí.  Thông qua báo chí, công chúng biết được tất cả những gì đang diễn ra trên tất cả các lĩnh vực từ thời sự, chính trị, kinh tế, văn hóa văn nghệ, cho đến thể thao, y tế, giáo dục…  Có thể nói báo chí là một phần quan trọng trong cuộc sống của nhân loại và là một công cụ quan trọng giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng xã hội.

Báo chí và hoạt động báo chí

Theo khoản 1 Điều 3 Luật Báo chí 2016, giải thích thuật ngữ báo chí, báo chí được hiểu là sản phẩm thông tin về các sự kiện, vấn đề trong đời sống xã hội thể hiện bằng chữ viết, hình ảnh, âm thanh, được sáng tạo, xuất bản định kỳ và phát hành, truyền dẫn tới đông đảo công chúng thông qua các loại hình báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử.

Trong xã hội hiện đại thì báo chí là nguồn cung cấp thông tin chính và phản hồi ý kiến về các vấn đề của công chúng.  Tuy nhiên đối với các hoạt động của báo chí thì không phải lúc nào báo chí cũng thực hiện chức năng của mình mà cũng chỉ giới hạn ở tìm kiếm và truyền tải thông tin.  Báo chí cũng có thể mở rộng sang các hình thức khai thác và truyền tải thông tin khác như văn học và điện ảnh.

Hoạt động của báo chí được khoản 2 Điều 3 Luật Báo chí 2016 giải thích là hoạt động sáng tạo tác phẩm báo chí, sản phẩm báo chí, sản phẩm thông tin có tính chất báo chí, cung cấp thông tin và phản hồi thông tin cho báo chí, cải chính thông tin trên báo chí, xuất bản, in, phát hành báo in, truyền dẫn báo điện tử và truyền dẫn, phát sóng báo nói.

Điều 16 Luật Báo chí 2016 cũng chỉ ra rõ cơ quan báo chí là cơ quan ngôn luận thực hiện một hoặc một số loại hình báo chí, có một hoặc một số sản phẩm báo chí của các cơ quan, tổ chức quy định tại Điều 14 Luật Báo chí 2016 bao gồm:

  • Cơ quan của Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức tôn giáo từ cấp tỉnh hoặc tương đương trở lên, hoạt động hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam được thành lập cơ quan báo chí.
  • Cơ sở giáo dục đại học theo quy định của Luật giáo dục đại học, tổ chức nghiên cứu khoa học, tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được tổ chức dưới hình thức viện hàn lâm, viện theo quy định của Luật khoa học và công nghệ, bệnh viện cấp tỉnh hoặc tương đương trở lên được thành lập tạp chí khoa học.

Các thể loại báo chí hiện nay

Báo chí thông qua các loại hình có những cách tiếp cận hướng tới những đối tượng cụ thể trong xã hội. Những thông tin báo chí truyền tải có thông điệp khác nhau, nhắm tới những mối quan tâm, nhu cầu, sở thích khác nhau của đông đảo quần chúng.  Có những loại báo chí sau:

Báo viết. Là thể loại báo thể hiện trên giấy, có hình ảnh minh họa, được phát hành trong ngày hoặc theo tuần, theo tháng.  Đây có thể xem là thể loại báo chí xuất hiện sớm nhất. Ưu điểm của thể loại này là tính phổ cập cao, có nội dung sâu. Khi mà nền công nghệ thông tin chưa phát triển thì báo in chính là nguồn cung cấp thông tin hữu ích nhất cho quần chúng nhân dân. Điểm hạn chế của thể loại này là sự tương tác giữa tác giả và độc giả không thực sự cao, tốc độ truyền thông tin không nhanh như báo nói, báo truyền hình hay báo mạng điện tử.

Báo nói.  Là hình thức đưa thông tin thông qua hình thức phát thanh. Cách thức này giúp thông tin nhanh chóng được đưa đến cho người đọc, tốc độ lan truyền cao. Nguồn thông tin trong báo nói cũng có độ chính xác cao vì đã được biên tập lại trước khi phát thanh. Tuy nhiên, nhược điểm của hình thức này là không thể cung cấp hình ảnh minh họa sinh động cho người nghe.

Báo hình. Thông qua những hình ảnh, âm thanh sống động, những bản tin truyền hình mang đến thông tin cho khán giả. Hình thức này giúp tăng sự tương tác giữa người nói và người nghe, thu hút sự chú ý của công chúng. Các khâu chuẩn bị cho một bài báo hình cần đến sự hỗ trợ của các thiết bị khoa học công nghệ cao hơn là một bài báo nói hay báo mạng thông thường.  Khuyết điểm của báo hình khả năng tương tác hai chiều chưa cao.

Báo mạng điện tử.  Đây là loại hình báo chí mới xuất hiện trong thời gian gần đây khi công nghệ ngày càng phát triển và cách thức tiếp cận thông tin của công chúng cũng dần thay đổi.  Một tờ báo mạng điện tử hay là một tờ báo có thể kết hợp được những ưu điểm của cả báo in, báo nói, và báo hình, nghĩa là phải đảm bảo có hình ảnh, âm thanh và chữ viết sinh động. Ngoài ra báo mạng điện tử có thể lan truyền một cách nhanh chóng, tác động trên một phạm vi rộng, cả trong nước và quốc tế, có sự hấp dẫn và tương tác cao, cũng như mang tính cá nhân triệt để, vì vậy thu hút được sự quan tâm của đông đảo mọi đối tượng, điều mà các thể loại báo khác hạn chế.

Chức năng nhiệm vụ và quyền hạn của báo chí

Mỗi thể loại báo chí sẽ đảm nhận những chức năng nhất định. Với chức năng là phương tiện thông tin thiết yếu đối với đời sống xã hội, là cơ quan ngôn luận của cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, là diễn đàn của nhân dân, nhiệm vụ và quyền hạn của báo chí được pháp luật quy định cụ thể tại Điều 4 Luật Báo chí 2016 như sau:

  • Thông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với lợi ích của đất nước và của Nhân dân.
  • Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu của đất nước và thế giới theo tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí, góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hóa lành mạnh của nhân dân, bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
  • Phản ánh và hướng dẫn dư luận xã hội, làm diễn đàn thực hiện quyền tự do ngôn luận của nhân dân.
  • Phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên tiến, đấu tranh phòng chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực trong xã hội.
  • Góp phần giữ gìn sự trong sáng và phát triển tiếng Việt, tiếng của các dân tộc thiểu số Việt Nam.
  • Mở rộng sự hiểu biết lẫn nhau giữa các nước và các dân tộc, tham gia vào sự nghiệp của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, hữu nghị, hợp tác, phát triển bền vững.

Điều kiện để báo chí được phép hoạt động

Cơ quan báo chí có đủ điều kiện được cấp giấy phép hoạt động báo chí nếu đáng ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định tại Điều 17 Luật báo chí 2016 sửa đổi bổi sung 2018 như sau:

  • Xác định loại hình báo chí, tôn chỉ, mục đích phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản; đối tượng phục vụ; chương trình, thời gian, thời lượng, phương thức truyền dẫn, phát sóng (đối với báo nói, báo hình); tên miền, nơi đặt máy chủ và đơn vị cung cấp dịch vụ kết nối (đối với báo điện tử).
  • Có phương án về tổ chức và nhân sự bảo đảm hoạt động của cơ quan báo chí; có người đủ tiêu chuẩn theo quy định tại khoản 2 Điều 23 của Luật này để đảm nhiệm chức vụ người đứng đầu cơ quan báo chí.
  • Có tên và hình thức trình bày tên cơ quan báo chí; tên và hình thức trình bày tên ấn phẩm báo chí; tên và biểu tượng kênh phát thanh, kênh truyền hình; tên và hình thức trình bày tên chuyên trang của báo điện tử.
  • Có trụ sở và các điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật, phương án tài chính; có các giải pháp kỹ thuật bảo đảm an toàn, an ninh thông tin; đối với báo điện tử phải có ít nhất một tên miền “.vn” đã đăng ký phù hợp với tên báo chí và sử dụng hệ thống máy chủ đặt tại Việt Nam; đối với báo nói, báo hình phải có phương án, kế hoạch thuê hoặc sử dụng hạ tầng truyền dẫn, phát sóng.
  • Phù hợp với quy hoạch phát triển mạng lưới cơ sở báo chí, phát thanh, truyền hình, thông tin điện tử, cơ sở xuất bản được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Báo chí có chức năng và quyền hạn nhất định.  Hoạt động báo chí phải tuân thủ những nguyên tắc nhất định.  Bài viết đã phần nào khái quát được điều đó, cũng như giới thiệu các loại hình báo chí hiện có. Tiếp tục đề tài này, cùng chúng tôi tìm hiểu ở những bài viết tiếp theo nhé! Đừng quên theo dõi và cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác trên trang web của chúng tôi. Khi cần, hãy liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn chi tiết hơn: info@letranlaw.com .