Bản án phúc thẩm số 841/2023/HS-PT ngày 01/11/2023 về tội Cướp tài sản.  Theo đó, bị cáo Hồ Ngọc Tài và bị cáo Trần Ngọc Hoàng chủ mưu, dàn cảnh tai nạn giao thông, cướp tiền ảo trên cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây. Tài sản cướp là tiền ảo.  Xử lý như thế nào trong khi pháp luật việt Nam khung pháp lý cho tiền ảo chưa hoàn thiện?

Bản án số: 841/2023/HS-PT

Về việc: Xử lý tội cướp tài sản là tiền ảo.

Bị cáo có kháng cáo, bị kháng cáo:  Hồ Ngọc T sinh năm 1989. Trần Ngọc H sinh năm 1983.  Trương Chí H1 sinh năm 1989.  Nguyễn Văn Đ sinh năm 1996.  Bùi Quang Ch sinh năm 1996.  Trịnh Tuấn A sinh năm 1985. Phạm Hồ Bảo D sinh năm 1991. Mai Xuân Ph sinh năm 1992.  Nguyễn Quốc D1 sinh năm 1981.  Nguyễn Anh T1 sinh năm 1993. Phạm Văn Th sinh năm 1993.  Nguyễn Chí Th1 sinh năm 1998.  Phạm Văn H2 sinh năm 1994.  Chung Trần Phương D2 sinh năm 1987.  Phạm H V sinh năm 1991.  Dương KH A1 sinh năm 1995.  Bị bắt tạm giam trong các khoảng thời gian từ ngày 18/06/2020 đến 13/ 11/ 2020.

Bị hại có kháng cáo và liên quan đến kháng cáo:  Anh Lê Đức Ng sinh năm 1988. 

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:  Chị Trương Ngọc L sinh năm 1984.  Ông Trần Văn Dương – Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam.

Nội dung vụ án

Trong quá trình đầu tư, kinh doanh tiền điện tử, Hồ Ngọc T và Trần Ngọc H quen biết anh Lê Đức Ng.  Năm 2018, nghe anh Ng tư vấn, T bán khoảng 1.000 Bitcoin tương đương 100.000.000.000 đồng để mua các loại tiền điện tử mới như Aureus, Ifans… trên các sàn giao dịch điện tử quốc tế và bị thua lỗ mất hết số tiền đầu tư.  T cho rằng việc mình thua lỗ là do bị anh Ng lừa nên đã rủ H cùng tìm anh Ng để đòi lại số tiền đã mất.

Tháng 03/2020, T thỏa thuận cùng Trịnh Tuấn A sẽ chia 30% số tiền nếu lấy được của anh Ng.  Tuấn Ađồng ý và nhờ Trương Chí H1 đi tìm anh Ng nhưng không có kết quả.

Tháng 04/2020, T nhờ Mai Xuân Ph tìm anh Ng. Mai Xuân Ph đã thuê lại Mai Trung Thực đi tìm và đã tìm được chỗ ở của anh Nguyên tại Chung cư Sarina, Quận 2.

Sau khi tìm thấy Ng, T cho người theo dõi lộ trình đi lại của Ng và cùng Tuấn A lên kế hoạch láy lại tiền.  Kế hoạch nhờ người tạo vụ va chạm ô tô để cướp lại tiền ảo từ Ng được T và các bị cáo cùng vạch ra.

Ngày 17/5/2020, theo dõi qua định vị phát hiện thấy xe ô tô của anh Ng di chuyển từ thành phố Bảo Lôc̣ hướng về Thành phố Hồ Chí Minh, T cùng các bị cáo nêu trên cùng hành động.  Quá trình thực hiện có sử dụng vũ lực để khống chế anh Ng.  Đến khoảng 12 giờ 38 phút cùng ngày, sau khi tạo va chạm, ép anh Ng khi xe qua trạm thu phí Dầu Giây, các bị cáo truy cập vào ví điện tử của anh Ng, khống chế, ép anh Ng đọc mật khẩu chuyển tiền ảo sang ví các bị cáo.

Sau khi chiếm đoạt được 0,158 BTC; 105.639.624 TRX; 19.330.000 BTT và chiếm đoạt 03 điện thoại di động, 01 camera hành trình có tổng trị giá là 45.115.000 đồng, bị cáo T đã chuyển BTC, TRX, BTT trên sàn Binance chuyển đổi thành 168 Bitcoin, sau đó đã quy đổi tổng số 86,91 BTC (Bitcoin) được 18.880.000.000 đồng và chia nhau.  Các bị cáo sau đó sử dụng tiền được chia vào các việc cá nhân, mua đất, chuyển khoản sang người khác… Số Bitcoin còn lại các bị cáo khai không nhớ tên và không nhớ mật khẩu đăng nhập nên không thu hồi được.

Các bị cáo Hồ Ngọc Tài, Trần Ngọc H, Trương Chí H1, Trịnh Tuấn A, Nguyễn Quốc D1, Nguyễn Anh T1, Nguyễn Văn Đ là người có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự, các bị cáo nhận thức được việc dùng vũ lực, khống chế người bị hại để chiếm đoạt tài sản của người bị hại là vi phạm pháp luật, xâm phạm quyền sở hữu của người khác nhưng vì lợi ích cá nhân các bị cáo vẫn cố tình thực hiện.  Vụ án có đồng phạm, hành vi của các bị cáo là đặc biệt nghiêm trọng và nguy hiểm cho xã hội, trực tiếp xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản của người bị hại được pháp luật bảo vệ, tạo dư luận xấu trong xã hội.

Tại bản án hình sự sơ thẩm số 223/2023/HSST ngày 16/5/2023. Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh quyết định. các bị cáo Hồ Ngọc Tài, Trần Ngọc H, Trương Chí H1, Trịnh Tuấn A, Nguyễn Quốc D1, Nguyễn Anh T1, Nguyễn Văn Đ phạm tội “Cướp tài sản” theo quy định tại điểm a khoản 4 Điều 168 Bô ̣luâṭ Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.  Các bị cáo lần lượt kháng cáo xin giảm nhẹ. Trong quá trình điều tra, các bị cáo đã tác động gia đình tự nguyện nộp lại tổng số tiền 6.538.000.000 đồng để khắc phục hậu quả.

Tại phiên toà phúc thẩm. Quá trình tố tụng tại giai đoạn phúc thẩm và tại phiên tòa phúc thẩm, các bị cáo xin giảm nhẹ và khắc phục hậu quả.  Đối với yêu cầu kháng cáo của các bị cáo về việc cho rằng tiền ảo chưa được pháp luật Việt Nam bảo hộ nên các bị cáo chỉ phạm tội “Cướp tài sản” theo quy định là không có cơ sở chấp nhận.

Các luật sư bào chữa.  Tiền ảo không phải là tài sản nên Tòa án cấp sơ thẩm xét xử các bị cáo phạm tội cướp tài sản là không đúng.  Tiền ảo chưa được pháp luật Việt Nam bảo hộ, không thể định giá được, không có cơ sở quy đổi tiền ảo thành Việt Nam đồng, nên định giá là không đúng.

Nhận định của hội đồng xét xử

– Các bị cáo Hồ Ngọc Tài, Trần Ngọc H, Trương Chí H1, Trịnh Tuấn A, Nguyễn Quốc D1, Nguyễn Anh T1, Nguyễn Văn Đ dùng vũ lực, khống chế người bị hại để chiếm đoạt tài sản của người bị hại là vi phạm pháp luật.  Vụ án có đồng phạm, hành vi của các bị cáo là đặc biệt nghiêm trọng và nguy hiểm cho xã hội, trực tiếp xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản của người bị hại được pháp luật bảo vệ, tạo dư luận xấu trong xã hội. mục đích của các bị cáo trong vụ án này là chiếm đoạt tiền đồng thông qua việc chiếm giữ Bitcoin (tiền điện tử, tiền ảo), tội “Cướp tài sản” là đúng.  Bác kháng cáo của các bị cáo giữ nguyên bản án sơ thẩm.

– Hội đồng xét xử không có cơ sở chấp nhận kháng cáo của người bị hại Lê Đức Ng về việc yêu cầu hủy toàn bộ Bản án sơ thẩm để điều tra lại.

– Đối với kháng cáo của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Bác kháng cáo của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Kết luận của Tòa án 

Tòa phúc thẩm ra quyết định (i) Chấp nhận kháng cáo của bị cáo Nguyễn Anh T1, (ii) không chấp nhận kháng cáo của các bị cáo Hồ Ngọc Tài, Trần Ngọc H, Trương Chí H1, Trịnh Tuấn A, Nguyễn Quốc D1, Nguyễn Văn Đ, Bùi Quang Ch, Phạm Văn Th, Nguyễn Chí Th1, và (iii) Sửa một phần Bản án hình sự sơ thẩm số 223/2023/HS-ST ngày 16/5/2023 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về hình phạt đối với bị cáo Nguyễn Anh T1.

Cơ sở pháp lý:

Căn cứ điểm a khoản 4 Điều 168; các điểm b, s khoản 1, khoản 2 Điều 51; điểm a khoản 1 Điều 52; khoản 2 Điều 54; Điều 58; Điều 38 , Điều 39 Bộ luật Hình sự. Căn cứ Điều 46; Điều 47 Bộ luật Hình sự; Điều 106 Bộ luật Tố tụng hình. điểm a khoản 4, điểm b khoản 2  Điều 168 Bộ luật Hình sự 2015. Điều 355, Điều 356 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015.