Nền kinh tế tăng trưởng nhanh và sự phổ cập công nghệ số tại Việt Nam đã biến quốc gia này thành điểm đến không chỉ cho các cơ hội đầu tư hợp pháp mà còn cho các kế hoạch lừa đảo tinh vi. Từ các giao dịch bất động sản giả mạo đến các trò gian lận trong giao dịch tiền mã hóa, cả nhà đầu tư trong nước lẫn quốc tế ngày càng trở thành nạn nhân của các hành vi gian lận được tổ chức bài bản. Những hình thức lừa đảo này thường có tính chất phức tạp, diễn ra nhanh chóng và được thiết kế nhằm né tránh các cơ chế bảo vệ pháp lý truyền thống.. 

Nếu bạn đã bị ảnh hưởng, việc nắm rõ quyền lợi pháp lý của mình và hành động kịp thời có thể là yếu tố quyết định giữa việc thu hồi một phần tài sản hay mất trắng. Trong bài viết này, chúng tôi phân tích các bước pháp lý có thể thực hiện để thu hồi tài sản từ các vụ lừa đảo đầu tư tại Việt Nam, đồng thời chia sẻ những lời khuyên thực tiễn nhằm giúp nhà đầu tư tự bảo vệ mình. 

Các hình thức lừa đảo đầu tư phổ biến tại Việt Nam 

Các hình thức lừa đảo đầu tư tại Việt Nam xuất hiện dưới nhiều dạng khác nhau, phần lớn phản ánh xu hướng gian lận toàn cầu nhưng được điều chỉnh theo bối cảnh địa phương. Một số ví dụ phổ biến bao gồm:

• Mô hình Ponzi hoặc đa cấp được ngụy trang dưới dạng câu lạc bộ đầu tư hoặc sản phẩm tài chính hứa hẹn lợi nhuận cao bất thường. 

• Dự án bất động sản giả mạo, thường liên quan đến các khu nghỉ dưỡng không tồn tại hoặc đất nền “bán trước” tại các khu vực chưa được cấp phép. 

• Nền tảng giao dịch tiền mã hóa và ngoại hối cam kết lợi nhuận hàng ngày nhưng không có đăng ký pháp lý hợp lệ. 

• Nhóm đầu tư trên mạng xã hội sử dụng người ảnh hưởng hoặc các câu chuyện thành công giả tạo để dụ dỗ nạn nhân. 

• Lừa đảo đầu tư nước ngoài, yêu cầu chuyển tiền ra nước ngoài dưới danh nghĩa mở rộng kinh doanh. 

Những hình thức lừa đảo này thường đi kèm với chiến dịch tiếp thị tinh vi, tài liệu giả mạo và các khoản chi trả tạm thời nhằm tạo dựng lòng tin và thu hút thêm nhà đầu tư.

Khung pháp lý xử lý hành vi gian lận đầu tư tại Việt Nam 

Pháp luật Việt Nam quy định hành vi gian lận đầu tư trong cả Bộ luật Hình sự và Bộ luật Dân sự, tùy thuộc vào bản chất và chứng cứ của hành vi lừa đảo. 

• Trách nhiệm hình sự được áp dụng theo Điều 174 của Bộ luật Hình sự năm 2015, điều chỉnh hành vi “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Các hình phạt có thể bao gồm: phạt tù, phạt tiền, cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định và tịch thu tài sản. 

• Trách nhiệm dân sự có thể được áp dụng trong trường hợp vi phạm hợp đồng hoặc cung cấp thông tin sai lệch mà không có đủ chứng cứ về ý định phạm tội. 

• Luật An ninh mạng và Luật Quảng cáo cũng có thể được áp dụng đối với các hành vi gian lận đầu tư trực tuyến hoặc các hình thức quảng cáo gây hiểu lầm. 

Việc xác định một vụ việc thuộc thẩm quyền hình sự hay dân sự là yếu tố then chốt để lựa chọn chiến lược pháp lý phù hợp. 

Cách trình báo vụ lừa đảo đầu tư tới cơ quan chức năng tại Việt Nam 

Nạn nhân của các vụ lừa đảo đầu tư tại Việt Nam có thể nộp đơn tố giác hình sự hoặc khiếu nại tới các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, tùy thuộc vào tính chất của hành vi gian lận: 

• Công an địa phương: Phù hợp với các vụ lừa đảo diễn ra trực tiếp hoặc liên quan đến cá nhân/doanh nghiệp hoạt động thực tế tại Việt Nam. 

• Bộ Công an: Áp dụng đối với các vụ lừa đảo quy mô lớn hoặc có yếu tố xuyên biên giới, đặc biệt là các hành vi gian lận qua mạng. 

• Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao: Xử lý các vụ lừa đảo xuất phát từ website, ứng dụng hoặc mạng xã hội. 

• Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hoặc Bộ Tài chính: Nếu vụ việc liên quan đến hoạt động ngân hàng, chứng khoán hoặc dịch vụ đầu tư không có giấy phép, nạn nhân có thể gửi đơn khiếu nại đến SBV hoặc MOF. Các cơ quan này có thể phối hợp với công an để điều tra thêm 

Đơn tố giác hoặc khiếu nại nên được nộp kèm theo đầy đủ tài liệu chứng minh, bao gồm: hợp đồng, biên lai chuyển tiền, tin nhắn trao đổi, ảnh chụp màn hình website hoặc ứng dụng liên quan. 

Các phương án pháp lý để thu hồi tài sản sau khi bị lừa đảo đầu tư 

Nạn nhân của hành vi lừa đảo đầu tư có thể áp dụng nhiều biện pháp pháp lý để thu hồi tài sản, tuy nhiên mỗi phương án đều có những thách thức riêng: 

• Tố giác hình sự: Việc nộp đơn tố cáo hành vi lừa đảo có thể dẫn đến truy cứu trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản nếu danh tính của đối tượng lừa đảo được xác minh. 

• Khởi kiện dân sự: Nạn nhân có thể khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại dựa trên căn cứ vi phạm hợp đồng hoặc hành vi làm giàu bất chính, đặc biệt trong trường hợp đối tượng lừa đảo là cá nhân hoặc pháp nhân đã đăng ký. 

• Yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời: Trong các trường hợp khẩn cấp, tòa án có thể ban hành quyết định phong tỏa tài sản hoặc áp dụng lệnh kê biên theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự nhằm bảo toàn khả năng thu hồi tài sản. 

• Khiếu kiện trách nhiệm của bên thứ ba: Nạn nhân cũng có thể khởi kiện đối với các tổ chức hoặc cá nhân hỗ trợ hoặc đồng phạm, chẳng hạn như ngân hàng, đại lý, hoặc các bên liên quan khác. 

Một công ty luật có kinh nghiệm tại Việt Nam có thể tư vấn chiến lược phù hợp—dân sự, hình sự, hoặc kết hợp cả hai—dựa trên chứng cứ hiện có và mục tiêu thu hồi tài sản của nạn nhân. 

Những thách thức mà nạn nhân có thể gặp phải trong quá trình thu hồi 

Mặc dù Việt Nam đang từng bước hoàn thiện hệ thống pháp lý để xử lý các hành vi gian lận tài chính, nạn nhân vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn đáng kể: 

• Chậm trễ trong điều tra: Các vụ án hình sự có thể mất nhiều tháng, thậm chí lâu hơn để được xử lý, đặc biệt trong trường hợp đối tượng lừa đảo bỏ trốn hoặc không xác định được tung tích. 

• Giao dịch xuyên biên giới: Các khoản tiền được chuyển ra nước ngoài hoặc thông qua ví tiền điện tử rất khó truy vết và thu hồi. 

• Danh tính giả mạo: Nhiều đối tượng lừa đảo sử dụng giấy tờ tùy thân giả hoặc đăng ký dưới danh nghĩa các công ty “ma”. 

• Gánh nặng chứng minh: Nạn nhân phải chứng minh rằng hành vi lừa đảo có yếu tố cố ý chiếm đoạt tài sản, chứ không đơn thuần là một giao dịch kinh doanh thất bại. 

Những vấn đề này cho thấy tầm quan trọng của việc hành động nhanh chóng và bảo lưu đầy đủ chứng cứ ngay từ đầu. 

Chiến lược nâng cao khả năng thu hồi tài sản 

Việc thu hồi tài sản sau khi bị lừa đảo đầu tư tại Việt Nam đòi hỏi sự kiên trì và chiến lược hành động rõ ràng. Nhiều nạn nhân mắc sai lầm khi cho rằng chỉ cần nộp đơn khiếu nại là đủ. Trên thực tế, việc xử lý trong hệ thống pháp lý và tài chính của Việt Nam đòi hỏi sự chủ động, đặc biệt khi vụ việc có yếu tố xuyên biên giới hoặc diễn ra trên nền tảng trực tuyến. Cơ quan chức năng thường ưu tiên các trường hợp mà nạn nhân thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hợp tác đầy đủ trong quá trình điều tra. 

Để nâng cao khả năng thu hồi tài sản, nạn nhân nên thực hiện các bước sau: 

• Thu thập và bảo lưu toàn bộ tài liệu liên quan: Hợp đồng, ảnh chụp màn hình, biên lai, email, chứng từ chuyển khoản và lịch sử tin nhắn là những bằng chứng quan trọng để xác định phạm vi và bản chất của hành vi gian lận. Các tài liệu này có thể được sử dụng làm chứng cứ chính trong cả vụ án hình sự và dân sự. 

• Tham vấn luật sư từ sớm: Một công ty luật am hiểu về tranh tụng các vụ gian lận tại Việt Nam có thể giúp xác định hướng đi pháp lý phù hợp—hình sự, dân sự hoặc kết hợp cả hai. Họ cũng có thể hỗ trợ soạn thảo đơn khiếu nại, làm việc với cơ quan chức năng và đại diện cho nạn nhân tại tòa án. 

• Báo cáo vụ việc tới nhiều cơ quan chức năng: Việc nộp đơn tố giác tới nhiều cơ quan như công an địa phương, Bộ Công an và các cơ quan quản lý tài chính có thể tạo ra nhiều điểm tác động, từ đó tăng khả năng truy vết tài sản và thúc đẩy hành động pháp lý. 

• Hành động nhanh chóng: Thời gian là yếu tố then chốt. Việc chậm trễ thường dẫn đến tình trạng tài sản đã bị chuyển qua nhiều tài khoản hoặc quy đổi thành các loại tài sản khó truy vết như tiền mã hóa. 

Bằng cách kết hợp chiến lược pháp lý với các biện pháp điều tra cụ thể, nạn nhân sẽ có cơ hội cao hơn để đạt được kết quả thu hồi tài sản thực chất. 

Một chiến lược phối hợp giữa tố tụng dân sự và hình sự thường mang lại hiệu quả đặc biệt cao 

Phương án tiếp cận phù hợp: Cá nhân và doanh nghiệp 

Đối với cá nhân: 

• Các cá nhân thường bị tiếp cận thông qua mạng lưới quen biết hoặc mạng xã hội với những cơ hội đầu tư không chính thống, mang tính “quá tốt để là thật”. 

• Các vụ lừa đảo nhắm vào cá nhân thường không có hợp đồng chính thức, do đó việc lưu giữ toàn bộ thông tin liên lạc và bằng chứng thanh toán là hết sức quan trọng. 

• Hành động nhanh chóng cùng với sự hỗ trợ pháp lý có thể giúp nạn nhân nộp đơn tố giác hình sự được chuẩn bị đầy đủ, đặc biệt khi đối tượng lừa đảo không có tư cách pháp nhân rõ ràng. 

• Luật sư đại diện cũng có thể hỗ trợ nạn nhân trong quá trình hòa giải và yêu cầu hoàn trả tài sản nếu đối tượng bị bắt giữ. 

Đối với doanh nghiệp: 

• Doanh nghiệp có thể bị nhắm đến thông qua các liên doanh giả mạo, dự án công nghệ hoặc nhà cung cấp gian lận. 

• Các doanh nghiệp thường chịu thiệt hại tài chính lớn hơn và có nhiều tài liệu chứng minh hơn, điều này hỗ trợ đáng kể trong quá trình tố tụng. 

• Doanh nghiệp có thể tận dụng đội ngũ pháp lý nội bộ, hệ thống tuân thủ và mối quan hệ với cơ quan quản lý để đẩy nhanh quá trình khiếu nại và truy vết tài sản bị mất. 

• Trong trường hợp có yếu tố xuyên biên giới, doanh nghiệp có thể cân nhắc sử dụng cơ chế trọng tài quốc tế hoặc hợp tác pháp lý song phương bên cạnh các thủ tục tố tụng trong nước. 

Dù là cá nhân hay tổ chức, việc tham vấn luật sư có kinh nghiệm trong lĩnh vực gian lận đầu tư và thu hồi tài sản luôn mang lại lợi ích thiết thực và nâng cao khả năng thành công. 

Phòng ngừa gian lận đầu tư: Những dấu hiệu nhà đầu tư cần lưu ý 

Để tránh trở thành nạn nhân ngay từ đầu, nhà đầu tư cần cảnh giác với các dấu hiệu rủi ro sau:  

• Cam kết lợi nhuận cao hoặc cơ hội “không rủi ro 

• Thiếu giấy phép kinh doanh hoặc tài liệu pháp lý không rõ ràng 

• Ép buộc đầu tư nhanh hoặc thông qua các kênh không chính thức: 

• Yêu cầu thanh toán bằng tiền mã hóa hoặc chuyển khoản quốc tế. 

• Tuyên bố thành công không thể kiểm chứng hoặc sử dụng hình ảnh người nổi tiếng để quảng bá 

Nhà đầu tư nên luôn xác minh tính hợp pháp của bất kỳ cơ hội đầu tư nào thông qua Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (SBV) hoặc tham khảo ý kiến từ các chuyên gia pháp lý có kinh nghiệm 

Kết Luận 

Lừa đảo đầu tư đang trở thành mối đe dọa ngày càng gia tăng tại Việt Nam, nhưng nạn nhân không phải là không có phương án xử lý. Yếu tố then chốt là hành động quyết đoán, có sự đồng hành của luật sư giàu kinh nghiệm. Với chiến lược phù hợp và sự can thiệp kịp thời, nạn nhân có thể truy vết tài sản, buộc đối tượng lừa đảo chịu trách nhiệm và thu hồi một phần hoặc toàn bộ khoản đầu tư đã mất. 

Nếu bạn nghi ngờ mình là nạn nhân của hành vi lừa đảo, đừng chờ đợi đến khi mọi dấu vết bị xóa sạch. Việc thực hiện các biện pháp pháp lý một cách nhanh chóng và có chiến lược rõ ràng sẽ cải thiện đáng kể khả năng thu hồi tài sản thành công. 

Le & Tran được công nhận là một trong những hãng luật hàng đầu tại Việt Nam, nhận được đánh giá cao từ các ấn phẩm pháp lý uy tín như Chambers, Legal500 và Benchmark Litigation, đồng thời được khuyến nghị mạnh mẽ bởi AmCham Vietnam và Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ. Đội ngũ luật sư hình sự hàng đầu của chúng tôi nổi tiếng với việc cung cấp các giải pháp thực tiễn và chiến lược nhằm bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của khách hàng. Dù là xử lý tranh chấp phức tạp hay giải quyết các vấn đề pháp lý nhạy cảm, chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn với sự chính xác và chuyên nghiệp.Để được hỗ trợ chuyên sâu trong việc thu hồi tài sản từ các vụ lừa đảo đầu tư tại Việt Nam, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua địa chỉ email: info@letranlaw.com.